امروز جمعه / ۳۱ فروردین / ۱۴۰۳ | ساعت

شما اینجا هستید   |

نشت یابی و آشنایی با گازسنج ها

نشت یابی و آشنایی با گازسنج ها

نشت گاز
نشت گاز طبق تعریف عبارتست ازخروج ناخواسته گاز از محل ذخیره آن که بعلل گوناگون و معمولاً بطور ناگهانی روی می دهد و همانگونه که در مباحث قبلی اشاره گردید همواره امکان بروز پدیده نشت گاز در تاسیسات ، خطوط لوله، شبکه های گاز رسانی و منازل اعم از مدفون و یا روی کار وجود دارد و خصوصاً اگر در مکانهای سربسته و محصور اتفاق بیفتد می تواند منجر به حوادث ناگوار و خسارات غیر قابل جبران گردد.
ضرورت و لزوم کنترل نشت مبتنی بردو اصل زیر می باشد :
الف – علیرغم تمام پیشگیریها و پیش بینی هایی که جهت جلوگیری از بروز نشت در سیستم مشخص شده و اعمال می گردد باز هم امکان وقوع آن منتفی نمی باشد و بعبارت دیگر همواره احتمال وقوع نشت وجود دارد.
ب – با توجه به آنکه هم بلحاظ ایمنی و هم بدلایل اقتصادی نشت گاز پدیده مطلوبی نمی باشد لذا برای حصول اطمینان از عدم وجود نشتی و یا رفع نشتیهای ایجاد شده لازمست بطور جدی و مرتباً سیستم های گازی تحت کنترل قرار گیرند.

علل نشت گاز

نشت گاز بعلل مختلف در لوله های گاز و تاسیسات گازی روی می دهد که مهمترین آنها عبارتند از :
الف – خوردگی
دراثر نقص درعایق کاری و یا عدم اجرای حفاظت کاتدیک صحیح سطوح خارجی لوله ها، امکان بروز خوردگی وجود دارد. اگر چه خوردگیها عمدتاً در سطوح خارجی لوله ها اتفاق می افتد ولی امکان بروزخوردگی داخلی چه در لوله ها و چه در ظروف عملیات بعلت وجود ترکیبات خوردنده ای مانند هیدروژن سولفوره و آب نیز وجود دارد.
ب – سایش داخلی (Erosion) :
دراثر وجود ناخالصیهای همراه با گاز پدیده سایش اتفاق می افتد. معمولاً درمحل خم لوله ها و یا در شیرهای کاهش دهنده فشار بعلت افزایش سرعت گاز میزان سایش بیشتر است .
ج – عوامل خارجی : مانند ضربه های مکانیکی، اعمال تنشهای اضافی و تماس با کابل برق و یا جریانات القایی
د – نقص درساختار متالوژیکی لوله، اتصالات، شیرها و سایر متعلقات
ه – نقص در اجرا و نصب شیرها و سایر اتصالات فلنجی و همچنین رزوه ای
و – نقص درجوش لوله ها و اتصالات جوشی
طبقه بندی نشت :
نشتی معمولاً ممکنست به یکی از طرق زیر باشد که در هر صورت می بایست به عنوان یک پدیده خطرناک باآن مواجه شویم :
الف – نشت تدریجی و کم از سیستم لوله کشی گاز و یا وسایل گازسوز که در صورت انتشار درفضای بسته به آرامی تجمع یافته و بحد قابل اشتعال می رسد.
این حالت معمولاً در مواردیکه محوطه فاقد تهویه کافی باشد پیش می آید .
ب – نشت ناگهانی با حجم زیاد ازسیستم لوله کشی و یا وسایل گازسوز که در اثر شکستگی و یا بروز نقص مکانیکی و یا دراثر سهل انگاری اتفاق می افتد و درمدت کوتاهی فضای اطراف را پر و آماده انفجار می نماید.
درمورد نشتهای نوع اول وجود دستگاههای گازیاب ثابت که در بخش بعدی به آن اشاره می گردد می تواند بسیار مفید واقع شود و قبل از آنکه میزان گاز درمحیط به حد خطرناک نزدیک شود با کمک این دستگاهها می توان به وجود نشتی پی برد و آنرا متوقف و یا محوطه را تهویه نمود.
درمورد نشتهای گروه دوم اقدامات ضربتی می بایست بمرحله اجرا درآید و کوچکترین غفلت دراین موارد موجب عواقب و خسارات جبران ناپذیر خواهد شد.
آشنایی با گازیابها
گازیابها وسایلی هستند که وجود گاز را در غلظتهای کمتر از حد پائین انفجار تشخیص داده و هشدار می دهند . این دستگاهها را در داخل خود دارای یك قطعه کاتالیستی (معمولاً ازجنس پلاتین ) هستند که این خصوصیت را دارد که در غلظتهای زیر حد انفجار می تواند امکان ترکیب گاز و هوا (اکسیژن) را فراهم سازد و نسبت به میزان غلظت گاز ، دمای قطعه کاتالیستی تغییر نموده و نتیجه بصورت تغییر مقاومت دریک مدار الکتریکی و پس از آن تغییر جریان حاصله بصورت علائم بصری (آنالوگ یا دیجیتال ) بر روی صفحه نشانگر و علائم صوتی مشخص می شود.
این دستگاهها از نظر کاربردی به دو گروه زیر تقسیم می گردند:

گازیابهای دستی (قابل حمل )
این نوع گازیابها قابل حمل بوده و توسط افراد در مسیر لوله گاز و یا محلهای مورد نظر حرکت داده می شوند که در صورت برخورد با هرگونه نشتی با توجه به حساسیت دستگاه ، بوسیله علائم هشدار دهنده وجود گاز و میزان آن را اعلام می دارند. کاربرد اینگونه گازسنجها عبارتند از :
الف – کنترل لوله های رو کار از لحاظ وجود نشتهای احتمالی
ب – اندازه گیری و حصول اطمینان از عدم وجود گاز قبل از اقدام به جوشکاری برروی خطوط لوله و یا ظروف عملیاتی و یا هرگونه عملیات گرم دیگری که در داخل تأسیسات گازی صورت می گیرد.
ج – جهت اطمینان از عدم وجود گاز در مکانهای محصور مثل حوضچه ها، مخازن، موتورخانه و مانند آنها و جلوگیری از ورود به آنها .
گازیابهای ثابت
این نوع گازیابها جهت تشخیص گاز بطور دائمی بکار می روند.
عمدتاً درمحیطهای صنعتی، سالنها یا کارگاهها نصب می شوند و به دودسته زیر تقسیم می گردند :
الف: گازیابهای منفرد : این نوع گازیابها بصورت مستقل عمل نموده و بیشترین جنبه کاربرد آنها غیر صنعتی و در واحدهای مسکونی، موتورخانه ها، ساختمانها، آبدارخانه ها و غیره می باشد.
معمولاً گازیابهای ثابت برای گاز طبیعی((CH4 در ارتفاع بالا و برای گازهای سنگین تر از هوا و گاز مایع ((LPG در سطوح پائین نصب می گردد.
ب- گازیابهای شبکه ای : این سیستم از یک مرکز کنترل اصلی و تعدادی دستگاههای تشخیص دهنده و حساس به گاز ( SENSORS ) که در نقاط مختلف تاسیسات نصب می گردند تشکیل شده است. معمولاً کاربرد عمده آنها در سالنهای تأسیسات ، انبارها و یا محفظه های توربین ها می باشد. تابلوی اصلی این سیستم که به کلیه دستگاههای حس کننده گاز مرتبط می باشد دراتاق کنترل و یا مرکزآتش نشانی قرارمی گیرد و سنسورها(حس کننده ها ) درنقاط مختلف تأسیسات یا انبار که احتمال نشت گاز درآن محل ها وجود دارد، نصب می گردند. هریک از سنسورها بمحض تشخیص گاز با ارسال سیگنال به اتاق کنترل ، اپراتور را ازمحل و میزان نشتی با خبر می سازند.
گازهایی که مورد سنجش قرار می گیرند :
• اکسیژن
• گازها و بخارات قابل اشتعال
• گازها و بخارات سمی
پیامدهای ناشی از کمبود اکسیژن :
در هـوا ۲۱% اکسیژن وجود دارد و غلظت اکسیژن تأثیر مستقیم بـر تنفس انسان دارد . بدن انسان بطـور طبیعی با هوای شامل۲۱% اکسیـژن مطابقت دارد و غلظت بـالاتر از این حـد تـأثیـر منفی بـر بدن انسان دارد . حدود بالاتر اکسیژن همچنین باعث افـزایش سـرعت احتراق می شود و بـرعکس، فقـدان اکسیژن می تواند کشنده باشد . غشاء مغزی بخشی از مغز انسان است که شدیدترین تأثیر پذیری را ازفقدان اکسیژن دارد .
انسان پیشرفته ترین غشاء مغـزی را در بین موجودات زنده داراست ولی این غشاء هنگامی که از اکسیـژن محـروم گردد , بشدت آسیب پذیر است . نشانه کمبود اکسیژن ابتدا در کاهش عملکرد غشاء مغزی آشکـار می گردد . کمبود اکسیژن ابتدا سلولهای غشاء مغـزی و سپس سلولهای کل مغـز را از بین بـرده که این عمل منجر به مرگ می شود .
کمبود جزئی اکسیژن می تواند به حوادثی نظیر افتادن یا غلتیدن ناشی از نـاتوانی بـدن در احیاء قدرت ماهیچه ای یـا سرگیجه منجر گردد . در برخی از موارد غرق شدن نیز گزارش شده است .
واکنشهای انسان به کمبود اکسیژن :
وجود ۱۸% اکسیژن در محیط :
این پایین ترین حد ایمن بوده که محیط نیاز به تهویه مداوم دارد .
وجود ۱۶% اکسیژن در محیط :
سرعت تنفس و نبض با هم افزایش یافته و سردرد و حالت تهوع بهمراه دارد .
وجود ۱۲% اکسیژن در محیط :
سرگیجه و حالت تهوع اتفاق افتاده و کاهش توان ماهیچه ای می تواند منجر به سقوط گردد .
وجود ۱۰% اکسیژن در محیط :
شخص دچار رنگ پریدگی شده و هوشیاری خود را از دست می دهد و شروع به استفراغ می نماید .
وجود ۸% اکسیژن در محیط :
شخص بیهوش شده و طی ۷ الی ۸ دقیقه فوت خواهد نمود .

به اشتراک بگذارید : | | |